www.olke.org
Είναι επιλογή; Ι Τα βασικά
Τα Βασικά
Τι είναι σεξουαλικός προσανατολισμός; Τι είναι ομοφυλοφιλία και τι αμφιφυλοφιλία;
Ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι η συναισθηματική, ρομαντική ή/και σεξουαλική έλξη προς άντρες, γυναίκες ή και τα δύο φύλα. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός αποτελεί σημαντικό μέρος της προσωπικότητας και της ταυτότητας κάθε ανθρώπου. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός κάθε ανθρώπου αποτελεί ένα σημείο σε ένα ευρύ φάσμα στα δύο άκρα του οποίου βρίσκεται η αποκλειστική έλξη προς το ίδιο φύλο και η αποκλειστική έλξη προς το άλλο φύλο. Παρόλα αυτά συνήθως συζητάμε στα πλαίσια τριών διαφορετικών σεξουαλικών προσανατολισμών: Ετεροφυλοφιλία (έλξη προς άτομα του άλλου φύλου) ομοφυλοφιλία (έλξη προς άτομα του ίδιου φύλου) και αμφιφυλοφιλία-αμφισεξουαλικότητα (έλξη προς άτομα και των δύο φύλων). Αυτές οι συμπεριφορές εμφανίζονται διαχρονικά σε όλους τους πολιτισμούς και όλα τα έθνη στον κόσμο. Πέρα από τις συνήθεις λέξεις “ετεροφυλόφιλος-η-ο”, “ομοφυλόφιλος-η-ο” και “αμφιφυλόφιλος-η-ο”, χρησιμοποιούνται κι άλλες λέξεις για να αποδοθεί σε ένα άτομο ένας συγκεκριμένος σεξουαλικός προσανατολισμός. Έτσι, οι ετεροφυλόφιλοι/ες λέγονται και “στρέητ” (straight), οι ομοφυλόφιλοι άντρες “γκέυ” (gay), οι ομοφυλόφιλες γυναίκες “λεσβίες” και οι αμφιφυλόφιλοι/ες “μπάι” (από το αγγλικό bisexual) ή “αμφί”.
Ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι κάτι ξεχωριστό από το βιολογικό φύλο (τα ανατομικά, ορμονικά και γονιδιακά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με το να ονομάζεται κανείς/μιά άντρας ή γυναίκα), το κοινωνικό φύλο (τους κοινωνικούς ρόλους τους οποίους προσδοκάται να εκπληρώσει κανείς/μιά με βάση το βιολογικό του φύλο) και την ταυτότητα κοινωνικού φύλου (την ψυχολογική αίσθηση και ταύτιση με το να είναι κανείς/μιά άντρας ή γυναίκα).
Όταν αναφερόμαστε στον σεξουαλικό προσανατολισμό μιλάμε σαν να είναι μόνο ένα χαρακτηριστικό ενός ατόμου, όπως η ηλικία ή το βιολογικό φύλο. Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι ανεπαρκής, γιατί ο σεξουαλικός προσανατολισμός καθορίζεται στο πλαίσιο σχέσεων που διαμορφώνονται με άλλους ανθρώπους. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός εκφράζεται με συμπεριφορές προς άλλους/ες, όπως το να κρατιέσαι χέρι-χέρι ή να φιλιέσαι. Έτσι, ο σεξουαλικός προσανατολισμός συνδέεται στενά με τις οικείες διαπροσωπικές σχέσεις που εκπληρώνουν βαθιές συναισθηματικές ανάγκες για αγάπη, στοργή, συντροφικότητα και αφοσίωση. Επομένως, ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν είναι απλά ένα προσωπικό χαρακτηριστικό, αλλά και ένα κοινωνικό, το οποίο καθορίζει και την ομάδα ατόμων στην οποία θα βρει κανείς/μιά ικανοποιητικές σχέσεις, ένα σημαντικό κομμάτι της προσωπικής ταυτότητας πολλών ανθρώπων.
Τι σημαίνει ομοφυλόφιλος/η;
Όπως εξηγήσαμε και παραπάνω ομοφυλόφιλος/η είναι ένας άνθρωπος που έλκεται από άτομα του ίδιου φύλου. Η λέξη “ομοφυλόφιλος” χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Karl Maria Kertbeny το 1869. Οι ομοφυλόφιλοι/ες βρίσκονται σε κάθε είδους κοινωνικό περίγυρο και προέρχονται από κάθε οικογένεια και κάθε κοινότητα. Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας ξέρει τουλάχιστον έναν/μία ομοφυλόφιλο/η. Οι περισσότεροι άνθρωποι, όμως δεν συνειδητοποιούν ότι γνωρίζουν ομοφυλόφιλους/ες, γιατί οι περισσότεροι ομοφυλόφιλοι/ες κρατάνε κρυφό τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό.
Οι περισσότεροι άνθρωποι μαθαίνουν ότι οι ομοφυλόφιλοι/ες είναι κάτι κακό, ανήθικο και αηδιαστικό. Γι’ αυτό τον λόγο έχουν εφευρεθεί διάφορες υποτιμητικές, ταπεινωτικές και προσβλητικές εκφράσεις και λέξεις, για να χαρακτηρίσουν τους/τις ομοφυλόφιλους/ες. Αυτά τα στερεότυπα, όμως, δεν ισχύουν, καθώς ομοφυλόφιλος είναι κάθε άνθρωπος που νιώθει συναισθήματα έλξης (όχι μόνο ή απαραίτητα σεξουαλικής) προς άτομα του ίδιου φύλου. Ένας άντρας ερωτεύεται έναν άλλο άντρα και μια γυναίκα ερωτεύεται μια άλλη γυναίκα. Επειδή ο όρος “ομοφυλόφιλος” είναι ένας ιατρικός όρος που χρησιμοποιήθηκε για να υποδηλώσει μια αρρώστια και που προϋπέθετε ότι οι ομοφυλόφιλοι/ες είναι άρρωστοι/ες, σήμερα πολλές και πολλοί προτιμούν τον όρο “λεσβίες” και “γκέυ”, τους οποίους και θα χρησιμοποιούμε από δω και στο εξής.
Τι σημαίνει γκέυ;
Η λέξη “γκέυ” είναι συνώνυμη με την λέξη “ομοφυλόφιλος” ως προς την σημασία, αλλά όπως εξηγήσαμε, ο όρος “γκέυ” είναι περισσότερο αποδεκτός, λόγω της ιδιάζουσας ιστορίας της λέξης “ομοφυλόφιλος”. Η λέξη “γκέυ” προέρχεται από τα αγγλικά. Χρησιμοποιήθηκε εκτενέστατα από τη δεκαετία του 1920 εντός της γκέυ αγγλόφωνης κοινότητας αντί για τη λέξη “ομοφυλόφιλος”. Η λέξη “γκέυ” ήρθε στο φως δυναμικά με την νέα της σημασία (αρχικά σήμαινε χαρούμενος ή διασκεδαστικός) στα τέλη της δεκαετίας του 60, όταν ξεκίνησε στην Αμερική το κίνημα για τα δικαιώματα των γκέυ, λεσβιών, αμφί και τρανς.
Τι σημαίνει λεσβία;
Λεσβία είναι μια γυναίκα που νιώθει έλξη προς άλλες γυναίκες. Όπως και οι γκέυ, έτσι και οι λεσβίες βρίσκονται σε κάθε οικογένεια, κοινότητα και κάθε κοινωνική κατάσταση. Η λέξη λεσβία προέρχεται από το όνομα του νησιού Λέσβος, όπου έζησε και δίδαξε η Σαπφώ, η πασίγνωστη λυρική ποιήτρια που ίδρυσε σχολή τον 6ο αι. π.Χ. στη Λέσβο και εξήρε τον έρωτα μεταξύ γυναικών στην ποίησή της. Σήμερα ο όρος “λεσβία” χρησιμοποιείται σε όλες τις δυτικές κοινωνίες και όχι μόνο, για να υποδηλώσει την ομοφυλόφιλη γυναίκα.
Τι σημαίνει αμφισεξουαλικός/ή ή αμφιφυλόφιλος/η, αμφί, μπάι;
Ο όρος αμφισεξουαλικός/ή χρησιμοποιείται για άτομα που έλκονται από άτομα και των δύο φύλων. Αυτό δεν σημαίνει ότι η έλξη που νιώθουν είναι εξίσου ισχυρή και προς τα δύο φύλα. Το πιθανότερο είναι να υπάρχει μεγαλύτερη έλξη προς ένα φύλο ή να υπάρχει εναλλαγή στη βασική προτίμηση κατά τη διάρκεια της ζωής ενός/μιας μπάι.
Είναι οι αμφισεξουαλικές/οι άτομα που απλά φοβούνται να παραδεχτούν ότι είναι γκέυ;
Όχι. Οι περισσότεροι άνθρωποι που αυτοπροσδιορίζονται ως αμφισεξουαλικοί/ές είναι όντως. Υπάρχουν όμως πολλοί γκέυ και πολλές λεσβίες που ισχυρίζονται ότι είναι μπάι, χωρίς να είναι, γιατί δεν έχουν αποδεχτεί πλήρως την ταυτότητά τους. Το κάνουν αυτό, επειδή θεωρούν ότι η αμφισεξουαλικότητα δεν είναι τόσο «κακή», όσο η ομοφυλοφιλία. Κατά κάποιον τρόπο θεωρούν πως είναι κατά το ήμισυ ετεροφυλόφιλοι/ες, οπότε πιστεύουν ότι η κοινωνία θα τους δεχτεί ευκολότερα ως μπάι. Αυτές οι αντιλήψεις και συμπεριφορές είναι αποτέλεσμα αρνητικών στερεοτύπων κατά της ομοφυλοφιλίας και δείχνουν ότι το άτομο που ισχυρίζεται ότι είναι αμφισεξουαλικό χωρίς να είναι, πιθανόν να αντιμετωπίζει σημαντικά ψυχολογικά προβλήματα, όσον αφορά την αποδοχή του εαυτού του. Για τον λόγο αυτό πολλοί πιστεύουν ότι όσοι ισχυρίζονται ότι είναι αμφισεξουαλικοί/ές ουσιαστικά δεν έχουν αποδεχτεί την ομοφυλοφιλία τους. Αυτό βέβαια δεν αναιρεί πως πολλοί αμφισεξουαλικοί και πολλές αμφισεξουαλικές που αυτοπροσδιορίζονται έτσι, είναι όντως αμφισεξουαλικοί.
Πώς καταλαβαίνεις ποιος είναι γκέυ; Γιατί είναι οι γκέυ θηλυπρεπείς και οι λεσβίες ανδροπρεπείς;
Στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν μπορείς να καταλάβεις από την εμφάνιση ποιος άντρας είναι γκέυ και ποια γυναίκα είναι λεσβία, εκτός κι αν φορούν κάποιο ιδιαίτερα αναγνωρίσιμο σύμβολο. Παλαιότερα, η κοινή υπόθεση ήταν ότι όλοι οι γκέυ και όλες οι λεσβίες ήταν εύκολο να εντοπιστούν από καλά καθιερωμένες στερεοτυπικές ιδιοτροπίες, επιτηδεύσεις, φορεσιές κτλ. Η τυπική λεσβία, δηλαδή, υποτίθεται πως είναι ανδροπρεπής στην εμφάνισή της και την συμπεριφορά της και ντύνεται με αντρικά ρούχα. Ο τυπικός γκέυ είναι θηλυπρεπής και προσέχει πολύ περισσότερο από τους «κανονικούς» άντρες την εμφάνισή του, γι’ αυτό και περιποιείται τον εαυτό του περισσότερο. Πολλοί θηλυπρεπείς άντρες αλλά όχι όλοι είναι γκέυ, όπως και πολλές λεσβίες είναι ανδροπρεπείς, αλλά όχι όλες. Οι λεσβίες και οι γκέυ εμφανίζουν όπως και οι ετεροφυλόφιλοι διαφορετικούς βαθμούς θηλυπρέπειας και ανδροπρέπειας. Για τον λόγο αυτό οι περισσότεροι γκέυ άντρες και οι περισσότερες λεσβίες περνούν απαρατήρητοι και απαρατήρητες, γιατί δεν έχουν κάποιο χαρακτηριστικό γνώρισμα στην συμπεριφορά ή την εμφάνιση που να ξεχωρίζει από τους ετεροφυλόφιλους και τις ετεροφυλόφιλες. Οι γκέυ άντρες και οι λεσβίες που είναι εύκολα αναγνωρίσιμοι και αναγνωρίσιμες από κάποιο εξωτερικό χαρακτηριστικό αποτελούν ένα μικρό μέρος των γκέυ και των λεσβιών. Αυτό καθιστά εύκολο στους περισσότερους γκέυ και στις περισσότερες λεσβίες να κρύβουν την σεξουαλική τους ταυτότητα.
Επιλέγουν οι γκέυ να είναι γκέυ; Γεννιέσαι έτσι; Το κληρονομείς; Μπορούν οι γονείς σου να σε κάνουν γκέυ; Μπορείς να γίνεις γκέυ ως αποτέλεσμα αποπλάνησης ή στρατολόγησης; Γίνεσαι γκέυ λόγω κακών σεξουαλικών εμπειριών ή σεξουαλικής κακοποίησης;
Όλοι και όλες κάνουμε επιλογές για το πώς θα διάγουμε το βίο μας, αλλά υπάρχουν θεμελιώδεις πλευρές του εαυτού μας για τις οποίες δεν έχουμε επιλογή, όπως για παράδειγμα τα δακτυλικά αποτυπώματα. Με τον ίδιο τρόπο δεν έχουμε επιλογή όσον αφορά τον σεξουαλικό προσανατολισμό είτε είμαστε straight, είτε λεσβίες/γκέυ, είτε αμφισεξουαλικοί/ες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι νομοτελειακά προκαθορισμένος. Κανείς/μιά δεν ξέρει ακριβώς πώς αποδίδονται τα αισθήματα σεξουαλικής έλξης ούτε πόσο νωρίς γίνεται αυτό στη ζωή ενός ανθρώπου. Παρόλα αυτά, η σύγχρονη έρευνα έδειξε ότι υπάρχουν γενετικοί και βιολογικοί παράγοντες που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό, αλλά όχι αποκλειστικά τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Όπως και άλλα γενετικά χαρακτηριστικά που περνάνε από γενιά σε γενιά, ο σεξουαλικός προσανατολισμός κατά ένα μέρος κληροδοτείται μέσω γονιδίων, αλλά κανείς δεν ξέρει σε ποιο βαθμό μπορεί να κληροδοτηθεί ή ποιοι είναι οι μηχανισμοί αυτής της κληρονομικότητας. Οι θεωρίες που αποδίδουν την ομοφυλοφιλία σε καταπιεστικές μητέρες ή παθητικούς πατέρες, σε κακές σεξουαλικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία, σε αποπλάνηση από τρίτους είναι όλες αβάσιμες και λανθασμένες.
Βάσει ερευνών, η πιθανότητα να είναι ένας άνθρωπος γκέυ, αν είναι και ο δίδυμος αδερφός του, είναι 52%. Δεν ισχύει το ίδιο με δύο αδέρφια (που ο/η ένας/μία είναι γκέυ ή λεσβία) από τους ίδιους γονείς (22% πιθανότητα) και ανάμεσα σε δύο υιοθετημένα αδέρφια (11% πιθανότητα). Αυτό δείχνει ότι υπάρχει σίγουρα γενετικός παράγοντας στην ομοφυλοφιλία καθώς τα δίδυμα αδέρφια έχουν το ίδιο DNA, αλλά ότι δεν υπάρχει αποκλειστικά γενετικός παράγοντας. Αν ήταν έτσι, τότε στο 100% των περιπτώσεων τα δίδυμα αδέρφια θα ήταν γκέυ ή λεσβίες, αν ο ένας από τους δύο είναι γκέυ ή λεσβία.
Η Αμερικανική Ένωση Ψυχολόγων λέει τα εξής σχετικά:
«Δεν υπάρχει ομοφωνία ανάμεσα στους επιστήμονες για τους ακριβείς λόγους που ένας άνθρωπος αναπτύσσει ετεροφυλοφιλικό, αμφισεξουαλικό ή ομοφυλοφιλικό σεξουαλικό προσανατολισμό. Αν και πολλές έρευνες έχουν εξετάσει τις πιθανές γενετικές, ορμονικές, αναπτυξιακές, κοινωνικές και πολιτισμικές επιρροές στον σεξουαλικό προσανατολισμό, δεν έχουν προκύψει ευρήματα που να επιτρέπουν στους επιστήμονες να συμπεράνουν ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός καθορίζεται από κάποιον συγκεκριμένο παράγοντα ή παράγοντες. Πολλοί/ές πιστεύουν ότι η φύση και η ανατροφή παίζουν περίπλοκους ρόλους και οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν καθόλου ή ελάχιστη επιλογή για τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους».
Μπορούν οι γκέυ, οι λεσβίες και οι μπάι να επιλέξουν να είναι ετεροφυλόφιλοι/ες αν το θέλουν πραγματικά;
Κατά κάποιον τρόπο ναι, όσον αφορά την συμπεριφορά τους. Και οι ετεροφυλόφιλοι/ες μπορούν να είναι γκέυ ή λεσβίες αν το θελήσουν, όσον αφορά την δική τους συμπεριφορά. Μπορεί να μην τους αρέσει να κάνουν σεξ με άτομα του ίδιου φύλου, αλλά σίγουρα μπορούν να το κάνουν. Η ετεροφυλοφιλική συμπεριφορά, όμως, δεν θα μπορέσει να διώξει τα συναισθήματα έλξης προς το ίδιο φύλο, όπως και η ομοφυλοφιλική συμπεριφορά δεν πρόκειται να διώξει τα συναισθήματα έλξης ενός ετεροφυλόφιλου προς το άλλο φύλο. Φυσικά, αυτά τα συναισθήματα δεν αλλάζουν όποια κι αν είναι η συμπεριφορά ενός ατόμου και δεν φεύγουν ούτε με προσευχή ούτε με προγράμματα «μεταστροφής» που ισχυρίζονται ότι αλλάζουν τους ανθρώπους από γκέυ ή λεσβίες σε ετεροφυλόφιλους/ες. Η προσευχή και τα προγράμματα «μεταστροφής» μπορούν να κάνουν έναν άνθρωπο να καταπιέσει τα συναισθήματα έλξης που έχει προς άτομα του ίδιου ή του άλλου φύλου για ένα διάστημα, αλλά αυτά τα συναισθήματα παραμένουν, περιμένοντας να ξαναβγούν στην επιφάνεια. Η έκφραση αυτών των συναισθημάτων δεν είναι κάτι κακό από την στιγμή που γίνεται σωστός χειρισμός τους από συναινούντες/ούσες ενήλικες και δεν βλάπτουν κανέναν.
Με την ίδια λογική που ένας/μία αριστερόχειρας μπορεί να μάθει να χρησιμοποιεί το δεξί χέρι για όλα τα πράγματα για τα οποία εκείνος/η νιώθει φυσική άνεση με το αριστερό χέρι, έτσι κι ένας γκέυ ή μία λεσβία μπορεί να έχει ετεροφυλοφιλική συμπεριφορά, παρόλο που αυτή η συμπεριφορά δεν είναι φυσική για τον ίδιο ή την ίδια. Πολλοί άνθρωποι με αισθήματα έλξης προς το ίδιο φύλο επιλέγουν συνειδητά να μην εκφράσουν αυτά τα συναισθήματα και να ζήσουν μια ετεροφυλοφιλική ζωή. Είναι ευτυχισμένοι και ευτυχισμένες με αυτήν την επιλογή; Στην συντριπτική πλειοψηφία όχι. Νιώθουν παγιδευμένοι και παγιδευμένες και βρίσκονται σε τρομερό δίλημμα ανάμεσα στην «ψεύτικη» ετεροφυλοφιλική ζωή που έχουν δημιουργήσει και στα πραγματικά τους συναισθήματα για άτομα του ίδιου φύλου. Άνθρωποι που έχουν προχωρήσει πολύ την ετεροφυλοφιλική ζωή τους κάνοντας οικογένεια και παιδιά μέσα σε γάμους με άτομα του άλλου φύλου είναι στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων εξαιρετικά δυστυχισμένα, εμφανίζουν ψυχολογικά προβλήματα και διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, και συνήθως ζουν δύο ζωές την μία κρυφά από την άλλη. Αυτή η υποκρισία συνήθως καταλήγει άσχημα για ολόκληρη την οικογένειά τους.
Για τους/τις μπάι η εμπειρία είναι αρκετά διαφορετική με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν και διαφορετικές προκλήσεις. Αν και η ετεροφυλοφιλική ερωτική συμπεριφορά τους είναι ικανοποιητική, παρόλο που τους/τις εκφράζει η συντροφικότητα και με άτομα του άλλου φύλου και μπορούν να έχουν ειλικρινείς, ευτυχισμένες οικογενειακές σχέσεις, χρειάζεται πολλές φορές να κρύψουν ένα μέρος της ταυτότητάς τους, το ομοερωτικό. Και στην περίπτωση τους πάντως, όσο πιο νωρίς γίνεται η αναγνώριση και αποδοχή συνολικά του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, τόσο πιο ισορροπημένα και υγιή γίνονται τα πράγματα.
Πώς ξέρεις αν είσαι γκέυ, λεσβία ή μπάι; Χρειάζεται να έχεις σεξουαλική εμπειρία;
Βασική προϋπόθεση για να γνωρίζεις τον σεξουαλικό προσανατολισμό σου είναι να αναγνωρίζεις και να δέχεσαι τα συναισθήματα σεξουαλικής έλξης που νιώθεις. Για πολλούς γκέυ, λεσβίες και αμφισεξουαλικούς/ές η μεγαλύτερη πρόκληση είναι το να καταφέρουν να είναι ειλικρινείς με τον εαυτό τους για το τι νιώθουν. Επειδή η κοινωνία μπορεί να είναι ιδιαίτερα απορριπτική και επικριτική προς αυτούς/ές, είναι πολύ δύσκολο για πολλούς γκέυ και πολλές λεσβίες να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν αυτό που μέσα τους ξέρουν ότι είναι αλήθεια, αλλά φοβούνται να παραδεχτούν. Αν μπορέσει να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια είναι πολύ εύκολο για έναν άνθρωπο να ξέρει ποιος είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός του.
Δεν χρειάζεται να έχει κανείς/μιά σεξουαλική εμπειρία για να ξέρει ποιος είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός του/της, επειδή αυτός έχει να κάνει με συναισθήματα σεξουαλικής έλξης και όχι με σεξουαλική εμπειρία. Καθώς μεγαλώνεις, συνειδητοποιείς τα συναισθήματα αυτά και αυτή η συνειδητοποίηση ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό προσανατολισμό δεν απαιτεί σεξουαλική εμπειρία. Αν ανατρέξει κανείς/μιά στην παιδική του/της ηλικία, ενδεχομένως θα καταλάβει ότι ήξερε ποια είναι η έλξη που νιώθει χωρίς να έχει σεξουαλική εμπειρία. Για τις περισσότερες και τους περισσότερους αυτά τα συναισθήματα έχουν κατασταλάξει στην μετεφηβεία. Αυτό δεν σημαίνει ότι η σεξουαλική εμπειρία δεν μπορεί να επιβεβαιώσει αυτό που είναι ήδη γνωστό ή στην πορεία να φέρει στην επιφάνεια επιθυμίες που δεν ήταν συνειδητές.
Είναι η ομοφυλοφιλία κανονική; Είναι αφύσικη;
Είναι αδύνατον να οριστεί τι είναι κανονικό και τι όχι με τρόπο που να είναι κοινά αποδεκτός. Το κανονικό ορίζεται διαφορετικά από κάθε άνθρωπο και σε κάθε κοινωνικό πλαίσιο και έτσι στην σεξουαλική ζωή κάθε άνθρωπος ορίζει ως κανονικό αυτό που αισθάνεται ως επιθυμητό. Για έναν γκέυ άντρα και μία ετεροφυλόφιλη γυναίκα είναι κανονικό να κάνει σεξ με άλλους άντρες, ενώ για έναν ετεροφυλόφιλο ή μία λεσβία αυτό δεν είναι κανονικό. Ακόμα, ο κανόνας της πλειοψηφίας δεν είναι αρκετός για να καθορίσει τι είναι κανονικό, γιατί με αυτήν την λογική οι γαλανομάτηδες και οι αριστερόχειρες δεν θεωρούνται κανονικοί. Σαφώς, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις δεν είναι αρκετές για να καθορίσουν τι είναι κανονικό, καθώς διαφέρουν πολύ από άνθρωπο σε άνθρωπο και από θρησκεία και θρησκεία.
Η ομοφυλοφιλία και η αμφισεξουαλικότητα είναι κάτι το φυσικό. Αυτό μπορούμε να το συμπεράνουμε από τα εκατοντάδες είδη του ζωικού βασιλείου στα οποία η ομοερωτική ή αμφισεξουαλική συμπεριφορά εμφανίζεται σε σταθερά ποσοστά. Και οι τρεις σεξουαλικοί προσανατολισμοί είναι ευρέως διαδεδομένοι στη φύση και ήδη από το 19ο αιώνα είχαν παρατηρηθεί μη ετεροφυλοφιλικές συμπεριφορές σε διάφορα είδη θηλαστικών, ερπετών, πτηνών, εντόμων και ψαριών.
Είναι η ομοφυλοφιλία ψυχολογική διαταραχή ή πνευματική ασθένεια;
Όχι. Οι γκέυ, οι λεσβίες και οι αμφί δεν ήταν ποτέ ψυχικά διαταραγμένοι, ούτε αποτελούσε στην πραγματικότητα ποτέ η ομοφυλοφιλία διαταραχή ή ασθένεια, θεωρούνταν, όμως, ψυχολογικά διαταραγμένοι για περίπου έναν αιώνα. Μέχρι να αφαιρεθεί από τη λίστα ψυχολογικών διαταραχών της Αμερικανικής Ένωσης Ψυχολόγων το 1973 και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 1991 οι γκέυ και οι λεσβίες ζούσαν με αυτό το στίγμα. Σε αυτήν την μεταστροφή συντέλεσε ουσιαστική η δρ. Evelyn Hooker, η οποία με έρευνα που έκανε στα μέσα της δεκαετίας του 1950, συνέκρινε την πιθανότητα εμφάνισης ψυχολογικών προβλημάτων και διαταραχών σε γκέυ άντρες και σε ετεροφυλόφιλους άντρες και συμπέρανε ότι δεν υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές. Τα αποτελέσματα της έρευνάς της δεν ήταν αναμενόμενα και γι’ αυτό επαναλήφθηκαν και από την ίδια και από άλλους/ες επιστήμονες αντίστοιχες έρευνες που κατέληξαν στα ίδια συμπεράσματα.
Σύμφωνα με τις έρευνες οι γκέυ άντρες δεν είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες από τους ετεροφυλόφιλους να εμφανίσουν ψυχολογικές διαταραχές ή άλλα προβλήματα. Αντιθέτως τα ποσοστά ήταν περίπου ίδια. Μέχρι τότε δεν είχαν γίνει έρευνες με τυχαίο δείγμα, αλλά λαμβάνονταν υπόψιν μεμονωμένα case studies (μελέτες περίπτωσης) γκέυ αντρών που απευθύνονταν οι ίδιοι σε ψυχολόγους κυρίως με συμπτώματα κατάθλιψης που οι ίδιοι απέδιδαν στην ομοφυλοφιλία τους. Τα συμπεράσματα από τις μελέτες περίπτωσης ήταν λανθασμένα, επειδή λάμβαναν υπόψιν μόνο ανθρώπους που απευθύνονταν σε ειδικούς ψυχικής υγείας (και άρα είχαν κάποιο ζήτημα που τους απασχολούσε) και όχι τον μεγάλο αριθμό γκέυ αντρών που δεν απευθυνόταν σε αυτούς τους/τις επιστήμονες γιατί δεν ένιωθαν κάτι αντίστοιχο. Επίσης, παρατηρήθηκε ότι η κατάθλιψη που ένιωθαν αυτοί οι άνθρωποι και η θέλησή τους να μην είναι γκέυ δεν οφειλόταν στην ίδια την ομοφυλοφιλία, αλλά στην αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας από τον άμεσο κοινωνικό περίγυρο αυτών των ανθρώπων (συγγενείς, φίλοι/ες, γνωστοί/ες, συνεργάτες/ιδες κτλ) και από την κοινωνία. Έτσι, με το σύνολο των αμερόληπτων ερευνών που προέκυψαν μετά την πρώτη έρευνα της Evelyn Hooker η ομοφυλοφιλία έπαψε να θεωρείται ψυχολογική διαταραχή.
Η Αμερικανική Ένωση Ψυχολόγων απαντάει το εξής στην ερώτηση αυτή:
«Ο λεσβιακός, γκέυ και αμφισεξουαλικός προσανατολισμός δεν αποτελούν διαταραχές. Έρευνες έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει εγγενής σύνδεση ανάμεσα σε αυτούς τους προσανατολισμούς και την ψυχοπαθολογία. Και η ετεροφυλοφιλική συμπεριφορά και η ομοφυλοφιλική συμπεριφορά είναι κανονικές πλευρές της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Και οι δύο έχουν καταγραφεί σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς και σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους. Παρά την επιμονή στερεοτύπων που αναπαριστούν τις λεσβίες, τους γκέυ και τους αμφισεξουαλικούς-ες ως διαταραγμένους, αρκετές δεκαετίες ερευνών και κλινικής εμπειρίας έχουν οδηγήσει όλους τους επικρατέστερους ιατρικούς οργανισμούς και οργανισμούς ψυχικής υγείας … να συμπεράνουν ότι αυτοί οι σεξουαλικοί προσανατολισμοί αντικατοπτρίζουν κανονικές μορφές της ανθρώπινης εμπειρίας. Οι λεσβιακές, γκέυ και αμφισεξουαλικές σχέσεις είναι κανονικές μορφές ανθρώπινης συντροφικότητας. Συνεπώς, αυτοί οι επικρατέστεροι οργανισμοί εδώ και καιρό εγκατέλειψαν κατηγοριοποιήσεις της ομοφυλοφιλίας ως ψυχολογικής διαταραχής».
Μπορεί να θεραπευτεί η ομοφυλοφιλία;
Οι ασθένειες θεραπεύονται. Η ομοφυλοφιλία δεν είναι ασθένεια. Οπότε, δεν μπορεί να θεραπευτεί. Με άλλα λόγια, όσο δεν γίνεται να θεραπευτεί ένας άνθρωπος από τα συναισθήματα έλξης που έχει ως ετεροφυλόφιλος, άλλο τόσο δεν γίνεται να θεραπευτεί ένας γκέυ, μία λεσβία ή ένας/μία αμφί από τα συναισθήματα έλξης προς άτομα του ίδιου φύλου.
Αυτό, όμως, δεν εμπόδισε πολλούς ανθρώπους από το να το προσπαθήσουν χρησιμοποιώντας μεθόδους που θα έβρισκε κανείς σε ταινίες τρόμου, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται το ηλεκτροσόκ, οι εγχειρήσεις στον εγκέφαλο, ενέσεις ορμονών μέχρι και ευνουχισμό. Άλλες μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η θεραπεία αποστροφής, κατά την οποία γκέυ άντρες έβλεπαν φωτογραφίες αντρών την ίδια στιγμή που υψηλής τάσης ηλεκτρικό ρεύμα διαπερνούσε τα γεννητικά τους όργανα ή αναγκάζονταν να κάνουν εμετό. Αυτές οι μέθοδοι χρησιμοποιούνταν κυρίως στην Αμερική και πλέον οι περισσότεροι οργανισμοί που ευαγγελίζονται την αλλαγή του σεξουαλικού προσανατολισμού δεν την χαρακτηρίζουν θεραπεία.
Βέβαια, οι μεγαλύτεροι οργανισμοί υγείας στην Αμερική έχουν επισήμως εκφράσει την ανησυχία τους για αυτές τις «θεραπείες» που στοχεύουν στην αλλαγή του σεξουαλικού προσανατολισμού. Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει επαρκής επιστημονική έρευνα που να δείχνει ότι τέτοιες «θεραπείες» (που συχνά αποκαλούνται διορθωτικές θεραπείες ή θεραπείες μεταστροφής) είναι ασφαλείς ή αποτελεσματικές. Επιπλέον, είναι εμφανές ότι η προώθηση τέτοιων «θεραπειών» ενισχύει τα στερεότυπα και συμβάλλει στο αρνητικό κλίμα εναντίον των λεσβιών, των γκέυ και των αμφισεξουαλικών. Αυτό είναι ιδιαιτέρα πιθανό για λεσβίες, γκέυ, αμφισεξουαλικές/ούς που μεγαλώνουν σε συντηρητικά θρησκευτικά περιβάλλοντα.
Ένας/μία ειδικός ψυχικής υγείας οφείλει να βοηθήσει ένα άτομο που προβληματίζεται για την έλξη που νιώθει προς άτομα του ίδιου φύλου με το να ξεπεράσει τις κοινωνικές προκαταλήψεις εναντίον της ομοφυλοφιλίας, με το να επιλύσει τις εσωτερικές συγκρούσεις που νιώθει αυτό το άτομο και με το να βοηθήσει αυτό το άτομο να ζήσει μια ευτυχισμένη και ικανοποιητική ζωή. Οι οργανισμοί των ειδικών ψυχικής υγείας καλούν τα μέλη τους να σέβονται τον αυτοπροσδιορισμό των πελατών/ισσών τους, να δείχνουν ευαισθησία στην φυλετική καταγωγή, τον πολιτισμό, την εθνικότητα, την ηλικία, το φύλο, την ταυτότητα κοινωνικού φύλου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, τη γλώσσα και την αναπηρία, όταν εργάζονται με αυτούς/ές και να εξαλείψουν κάθε προκατάληψη που σχετίζεται με αυτούς τους παράγοντες.
Είναι πιο πιθανό να κακοποιήσουν παιδιά οι γκέυ;
Όχι. Σύμφωνα με έρευνες το πιο πιθανό είναι να κακοποιήσει ένα παιδί ένας ετεροφυλόφιλος άντρας. Το θύμα του είναι πιο πιθανό να είναι ένα κορίτσι. Στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων το πρόσωπο που κακοποιεί είναι ένα ετεροφυλόφιλο μέλος της οικογένειας, συνήθως ο πατέρας, ο πατριός, ο παππούς ή ο θείος.
Τι σημαίνει ομοφοβία; Τι είναι η εσωτερικευμένη ομοφοβία;
Η ομοφοβία είναι ένα ευρύ φάσμα αρνητικών διαθέσεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών προς την ομοφυλοφιλία και τους ανθρώπους που έχουν ή εικάζεται ότι έχουν αυτόν τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Μπορεί να περιλαμβάνει ή να εκδηλώνεται με αντιπάθεια, προκαταλήψεις, περιφρόνηση, αποστροφή, θυμό ή παράλογο φόβο και παρατηρείται συνήθως με διακρίσεις και βία (λεκτική, σωματική, ψυχολογική). Η ομοφοβία, ή ομοερωτοφοβία όπως αποκαλείται καμιά φορά, είναι ό,τι και ο ρατσισμός για άτομα διαφορετικής φυλετικής καταγωγής ή ο αντισημιτισμός για τους Εβραίους.
Η εσωτερικευμένη ομοφοβία αναφέρεται στα αρνητικά συναισθήματα που έχει ένας άνθρωπος προς τον εαυτό του, επειδή είναι γκέυ, λεσβία ή αμφί. Χρησιμοποιείται για γκέυ, λεσβίες και αμφί που έχουν στάση ή επιδεικνύουν συμπεριφορές άρνησης της ομοφυλοφιλίας και διακρίσεων εναντίον της. Το άτομο που έχει εσωτερικευμένη ομοφοβία δεν μπορεί να συμφιλιώσει τον σεξουαλικό του προσανατολισμό με τις αντιλήψεις της κοινωνίας ή της οικογένειάς που του έχουν επιβληθεί από μικρή ηλικία. Αυτό προκαλεί σοβαρή καταπίεση της ομοφυλοφιλίας και των ερωτικών επιθυμιών που μπορεί να οδηγήσει έναν άνθρωπο σε σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, σε άρνηση και καταδίκη της ομοφυλοφιλίας δημοσίως και σε άρνηση της ισότητας ή της αξιοπρέπειας των λεσβιών και των γκέυ. Αυτοί οι άνθρωποι προσπαθούν να δείχνουν υπέρ το δέον αρρενωποί αν είναι άντρες ή θηλυπρεπείς αν είναι γυναίκες και να ταιριάζουν απόλυτα χωρίς να ξεφεύγουν ούτε λίγο από τα κοινωνικά πρότυπα και ιδανικά για τα φύλα, από φόβο μήπως και προδοθούν.
Τι σημαίνει διεμφυλικός/ή; Τι είναι η διεμφυλικότητα;
Ο όρος «διεμφυλικός» είναι ένας όρος – ομπρέλα που χρησιμοποιείται για τους ανθρώπους των οποίων η ταυτότητα κοινωνικού φύλου ή η έκφραση φύλου διαφέρει από αυτό που προσδοκά ή σχετίζει κανείς με το φύλο που έχουν στη γέννησή τους. Πολλά διεμφυλικά άτομα ζουν είτε εν μέρει είτε εντελώς ως μέλη του άλλου φύλου. Γενικά, οποιοσδήποτε και οποιαδήποτε του/της οποίου/ας η ταυτότητα, η εμφάνιση ή η συμπεριφορά δεν εμπίπτει στους γενικά παραδεκτούς κανόνες για τα φύλα μπορεί να θεωρηθεί διεμφυλικός/ή. Όμως, δεν ταυτίζονται όλοι/ες με αυτόν τον όρο, ακόμα κι αν η εμφάνιση ή η συμπεριφορά τους δεν είναι τυπική του φύλου τους. Ο όρος διεμφυλικός είναι μετάφραση του αμερικανικού όρου transgender και συχνά χρησιμοποιείται η λέξη τρανς αντί γι’ αυτόν.
Τι σημαίνει τρανσφοβία;
Η τρανσφοβία είναι ένα ευρύ φάσμα αρνητικών διαθέσεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών προς την διεμφυλικότητα και τους ανθρώπους που ανήκουν ή εικάζεται ότι ανήκουν στην ομάδα των διεμφυλικών ανθρώπων. Μπορεί να περιλαμβάνει ή να εκδηλώνεται με αντιπάθεια, προκαταλήψεις, περιφρόνηση, αποστροφή, θυμό ή παράλογο φόβο και παρατηρείται συνήθως με διακρίσεις και βία (λεκτική, σωματική, ψυχολογική). Η τρανσφοβία είναι ό,τι και η ομοφοβία για τις λεσβίες και τους γκέυ, ο ρατσισμός για άτομα διαφορετικής φυλετικής καταγωγής ή ο αντισημιτισμός για τους Εβραίους.
Υπήρχαν πάντα λεσβίες, γκέυ και αμφί; Υπάρχουν περισσότεροι τώρα απ’ ότι παλαιότερα;
Αναφορές σε ομοερωτική συμπεριφορά και πρόσωπα γίνεται από τις απαρχές της ανθρώπινης ιστορίας, όπως φαίνεται από ιστορικά κείμενα. Είναι μάλλον απίθανο να υπάρχουν σημαντικά περισσότερα άτομα με ομοερωτική συμπεριφορά σήμερα απ’ ότι παλιότερα. Η διαφορά είναι ότι στη σημερινή εποχή οι λεσβίες, οι γκέυ και οι αμφί είναι πιο απελευθερωμένοι/ες από κάθε άλλη περίοδο και έτσι είναι πιο πιθανό να μην κρύβουν την σεξουαλική τους ταυτότητα, να νιώθουν πιο άνετα όντας ανοιχτοί/ές και να είναι πιο ορατοί/ές. Αυτό δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι έχει αυξηθεί ο αριθμός τους, ενώ ουσιαστικά αυτό που έχει αυξηθεί είναι η απελευθέρωσή τους.
Τι σημαίνει ΛΟΑΤ/ΛΟΑΔ;
Είναι ακρωνύμιο ΛΟΑΤ = Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφί, Τρανς. Προήλθε από την μετάφραση του αγγλικού LGBT = Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender. Πολλές φορές αντί για το Τ χρησιμοποιείται το γράμμα Δ = Διεμφυλικοί/ές.
Τι άλλο είναι χρήσιμο να ξέρω;
Η ανθρώπινη σεξουαλικότητα είναι ιδιαίτερα περίπλοκο ζήτημα και δεν είναι πάντα εύκολο να μπει σε αυστηρά καθορισμένες κατηγορίες που έχουν δημιουργηθεί για να μπει μια τάξη. Έτσι, είναι πιθανό ένας γκέυ ή μία λεσβία να νιώσει κάποια στιγμή έλξη προς άτομο του άλλου φύλου, ή ένας ετεροφυλόφιλος να νιώσει έλξη προς άτομο του ίδιου φύλου. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να μην οδηγήσουν στο σεξ, αλλά μπορούν να μπερδέψουν έναν άνθρωπο, γιατί μπορεί να είναι θετικά συναισθήματα. Με την ίδια λογική μια σεξουαλική εμπειρία με άτομο του ίδιου φύλου δεν σε κάνει γκέυ/λεσβία, ούτε μια σεξουαλική εμπειρία με άτομο του άλλου φύλου δεν σε κάνει ετεροφυλόφιλο/η. Παρά αυτές τις εμπειρίες ο βασικός σεξουαλικός προσανατολισμός ενός ανθρώπου δεν αλλάζει.
Υπάρχει η λανθασμένη πεποίθηση ότι η ομοφυλοφιλία είναι ο τρόπος της φύσης να ελέγχει τον ανθρώπινο πληθυσμό, καθώς από ομοερωτικές σχέσεις δεν μπορούν να προκύψουν παιδιά με φυσικό τρόπο. Ζούμε, όμως, στην εποχή με την μεγαλύτερη απελευθέρωση των γκέυ, των λεσβιών και των αμφί παγκοσμίως, κάτι που σημαίνει ότι όλο και λιγότερο νιώθουν υποχρεωμένοι/ες να κάνουν σχέσεις και παιδιά με άτομα του άλλου φύλου, για να καλυφθούν. Κι όμως το πρόβλημα του υπερπληθυσμού ποτέ δεν ήταν οξύτερο. Άλλωστε, ολοένα και περισσότεροι γκέυ και λεσβίες κάνουν παιδιά με τρόπους που παρέχει η επιστήμη και η νομοθεσία.
Κατά κανόνα οι γκέυ δεν μισούν τις γυναίκες και οι λεσβίες δεν μισούν τους άντρες. Επίσης, οι γκέυ και οι λεσβίες δεν μισούν τους ετεροφυλόφιλους και τις ετεροφυλόφιλες.
Δεν υπάρχουν έρευνες με σαφή αποτελέσματα για το πόσοι γκέυ, λεσβίες και αμφί υπάρχουν. Τι πιθανότερο είναι οι γκέυ, οι λεσβίες και οι αμφί να καταλαμβάνουν περίπου το 4 – 15% του γενικού πληθυσμού.
Αν ένας γονιός σου ή ένας αδερφός ή μια αδερφή είναι γκέυ, λεσβία ή αμφί ίσως να υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να είσαι γκέυ, λεσβία ή αμφί καθαρά και μόνο για γενετικούς λόγους και όχι λόγω επιρροής
Είναι επιλογή; Ι Τα βασικά
Τα Βασικά
Τι είναι σεξουαλικός προσανατολισμός; Τι είναι ομοφυλοφιλία και τι αμφιφυλοφιλία;
Ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι η συναισθηματική, ρομαντική ή/και σεξουαλική έλξη προς άντρες, γυναίκες ή και τα δύο φύλα. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός αποτελεί σημαντικό μέρος της προσωπικότητας και της ταυτότητας κάθε ανθρώπου. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός κάθε ανθρώπου αποτελεί ένα σημείο σε ένα ευρύ φάσμα στα δύο άκρα του οποίου βρίσκεται η αποκλειστική έλξη προς το ίδιο φύλο και η αποκλειστική έλξη προς το άλλο φύλο. Παρόλα αυτά συνήθως συζητάμε στα πλαίσια τριών διαφορετικών σεξουαλικών προσανατολισμών: Ετεροφυλοφιλία (έλξη προς άτομα του άλλου φύλου) ομοφυλοφιλία (έλξη προς άτομα του ίδιου φύλου) και αμφιφυλοφιλία-αμφισεξουαλικότητα (έλξη προς άτομα και των δύο φύλων). Αυτές οι συμπεριφορές εμφανίζονται διαχρονικά σε όλους τους πολιτισμούς και όλα τα έθνη στον κόσμο. Πέρα από τις συνήθεις λέξεις “ετεροφυλόφιλος-η-ο”, “ομοφυλόφιλος-η-ο” και “αμφιφυλόφιλος-η-ο”, χρησιμοποιούνται κι άλλες λέξεις για να αποδοθεί σε ένα άτομο ένας συγκεκριμένος σεξουαλικός προσανατολισμός. Έτσι, οι ετεροφυλόφιλοι/ες λέγονται και “στρέητ” (straight), οι ομοφυλόφιλοι άντρες “γκέυ” (gay), οι ομοφυλόφιλες γυναίκες “λεσβίες” και οι αμφιφυλόφιλοι/ες “μπάι” (από το αγγλικό bisexual) ή “αμφί”.
Ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι κάτι ξεχωριστό από το βιολογικό φύλο (τα ανατομικά, ορμονικά και γονιδιακά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με το να ονομάζεται κανείς/μιά άντρας ή γυναίκα), το κοινωνικό φύλο (τους κοινωνικούς ρόλους τους οποίους προσδοκάται να εκπληρώσει κανείς/μιά με βάση το βιολογικό του φύλο) και την ταυτότητα κοινωνικού φύλου (την ψυχολογική αίσθηση και ταύτιση με το να είναι κανείς/μιά άντρας ή γυναίκα).
Όταν αναφερόμαστε στον σεξουαλικό προσανατολισμό μιλάμε σαν να είναι μόνο ένα χαρακτηριστικό ενός ατόμου, όπως η ηλικία ή το βιολογικό φύλο. Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι ανεπαρκής, γιατί ο σεξουαλικός προσανατολισμός καθορίζεται στο πλαίσιο σχέσεων που διαμορφώνονται με άλλους ανθρώπους. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός εκφράζεται με συμπεριφορές προς άλλους/ες, όπως το να κρατιέσαι χέρι-χέρι ή να φιλιέσαι. Έτσι, ο σεξουαλικός προσανατολισμός συνδέεται στενά με τις οικείες διαπροσωπικές σχέσεις που εκπληρώνουν βαθιές συναισθηματικές ανάγκες για αγάπη, στοργή, συντροφικότητα και αφοσίωση. Επομένως, ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν είναι απλά ένα προσωπικό χαρακτηριστικό, αλλά και ένα κοινωνικό, το οποίο καθορίζει και την ομάδα ατόμων στην οποία θα βρει κανείς/μιά ικανοποιητικές σχέσεις, ένα σημαντικό κομμάτι της προσωπικής ταυτότητας πολλών ανθρώπων.
Τι σημαίνει ομοφυλόφιλος/η;
Όπως εξηγήσαμε και παραπάνω ομοφυλόφιλος/η είναι ένας άνθρωπος που έλκεται από άτομα του ίδιου φύλου. Η λέξη “ομοφυλόφιλος” χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Karl Maria Kertbeny το 1869. Οι ομοφυλόφιλοι/ες βρίσκονται σε κάθε είδους κοινωνικό περίγυρο και προέρχονται από κάθε οικογένεια και κάθε κοινότητα. Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας ξέρει τουλάχιστον έναν/μία ομοφυλόφιλο/η. Οι περισσότεροι άνθρωποι, όμως δεν συνειδητοποιούν ότι γνωρίζουν ομοφυλόφιλους/ες, γιατί οι περισσότεροι ομοφυλόφιλοι/ες κρατάνε κρυφό τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό.
Οι περισσότεροι άνθρωποι μαθαίνουν ότι οι ομοφυλόφιλοι/ες είναι κάτι κακό, ανήθικο και αηδιαστικό. Γι’ αυτό τον λόγο έχουν εφευρεθεί διάφορες υποτιμητικές, ταπεινωτικές και προσβλητικές εκφράσεις και λέξεις, για να χαρακτηρίσουν τους/τις ομοφυλόφιλους/ες. Αυτά τα στερεότυπα, όμως, δεν ισχύουν, καθώς ομοφυλόφιλος είναι κάθε άνθρωπος που νιώθει συναισθήματα έλξης (όχι μόνο ή απαραίτητα σεξουαλικής) προς άτομα του ίδιου φύλου. Ένας άντρας ερωτεύεται έναν άλλο άντρα και μια γυναίκα ερωτεύεται μια άλλη γυναίκα. Επειδή ο όρος “ομοφυλόφιλος” είναι ένας ιατρικός όρος που χρησιμοποιήθηκε για να υποδηλώσει μια αρρώστια και που προϋπέθετε ότι οι ομοφυλόφιλοι/ες είναι άρρωστοι/ες, σήμερα πολλές και πολλοί προτιμούν τον όρο “λεσβίες” και “γκέυ”, τους οποίους και θα χρησιμοποιούμε από δω και στο εξής.
Τι σημαίνει γκέυ;
Η λέξη “γκέυ” είναι συνώνυμη με την λέξη “ομοφυλόφιλος” ως προς την σημασία, αλλά όπως εξηγήσαμε, ο όρος “γκέυ” είναι περισσότερο αποδεκτός, λόγω της ιδιάζουσας ιστορίας της λέξης “ομοφυλόφιλος”. Η λέξη “γκέυ” προέρχεται από τα αγγλικά. Χρησιμοποιήθηκε εκτενέστατα από τη δεκαετία του 1920 εντός της γκέυ αγγλόφωνης κοινότητας αντί για τη λέξη “ομοφυλόφιλος”. Η λέξη “γκέυ” ήρθε στο φως δυναμικά με την νέα της σημασία (αρχικά σήμαινε χαρούμενος ή διασκεδαστικός) στα τέλη της δεκαετίας του 60, όταν ξεκίνησε στην Αμερική το κίνημα για τα δικαιώματα των γκέυ, λεσβιών, αμφί και τρανς.
Τι σημαίνει λεσβία;
Λεσβία είναι μια γυναίκα που νιώθει έλξη προς άλλες γυναίκες. Όπως και οι γκέυ, έτσι και οι λεσβίες βρίσκονται σε κάθε οικογένεια, κοινότητα και κάθε κοινωνική κατάσταση. Η λέξη λεσβία προέρχεται από το όνομα του νησιού Λέσβος, όπου έζησε και δίδαξε η Σαπφώ, η πασίγνωστη λυρική ποιήτρια που ίδρυσε σχολή τον 6ο αι. π.Χ. στη Λέσβο και εξήρε τον έρωτα μεταξύ γυναικών στην ποίησή της. Σήμερα ο όρος “λεσβία” χρησιμοποιείται σε όλες τις δυτικές κοινωνίες και όχι μόνο, για να υποδηλώσει την ομοφυλόφιλη γυναίκα.
Τι σημαίνει αμφισεξουαλικός/ή ή αμφιφυλόφιλος/η, αμφί, μπάι;
Ο όρος αμφισεξουαλικός/ή χρησιμοποιείται για άτομα που έλκονται από άτομα και των δύο φύλων. Αυτό δεν σημαίνει ότι η έλξη που νιώθουν είναι εξίσου ισχυρή και προς τα δύο φύλα. Το πιθανότερο είναι να υπάρχει μεγαλύτερη έλξη προς ένα φύλο ή να υπάρχει εναλλαγή στη βασική προτίμηση κατά τη διάρκεια της ζωής ενός/μιας μπάι.
Είναι οι αμφισεξουαλικές/οι άτομα που απλά φοβούνται να παραδεχτούν ότι είναι γκέυ;
Όχι. Οι περισσότεροι άνθρωποι που αυτοπροσδιορίζονται ως αμφισεξουαλικοί/ές είναι όντως. Υπάρχουν όμως πολλοί γκέυ και πολλές λεσβίες που ισχυρίζονται ότι είναι μπάι, χωρίς να είναι, γιατί δεν έχουν αποδεχτεί πλήρως την ταυτότητά τους. Το κάνουν αυτό, επειδή θεωρούν ότι η αμφισεξουαλικότητα δεν είναι τόσο «κακή», όσο η ομοφυλοφιλία. Κατά κάποιον τρόπο θεωρούν πως είναι κατά το ήμισυ ετεροφυλόφιλοι/ες, οπότε πιστεύουν ότι η κοινωνία θα τους δεχτεί ευκολότερα ως μπάι. Αυτές οι αντιλήψεις και συμπεριφορές είναι αποτέλεσμα αρνητικών στερεοτύπων κατά της ομοφυλοφιλίας και δείχνουν ότι το άτομο που ισχυρίζεται ότι είναι αμφισεξουαλικό χωρίς να είναι, πιθανόν να αντιμετωπίζει σημαντικά ψυχολογικά προβλήματα, όσον αφορά την αποδοχή του εαυτού του. Για τον λόγο αυτό πολλοί πιστεύουν ότι όσοι ισχυρίζονται ότι είναι αμφισεξουαλικοί/ές ουσιαστικά δεν έχουν αποδεχτεί την ομοφυλοφιλία τους. Αυτό βέβαια δεν αναιρεί πως πολλοί αμφισεξουαλικοί και πολλές αμφισεξουαλικές που αυτοπροσδιορίζονται έτσι, είναι όντως αμφισεξουαλικοί.
Πώς καταλαβαίνεις ποιος είναι γκέυ; Γιατί είναι οι γκέυ θηλυπρεπείς και οι λεσβίες ανδροπρεπείς;
Στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν μπορείς να καταλάβεις από την εμφάνιση ποιος άντρας είναι γκέυ και ποια γυναίκα είναι λεσβία, εκτός κι αν φορούν κάποιο ιδιαίτερα αναγνωρίσιμο σύμβολο. Παλαιότερα, η κοινή υπόθεση ήταν ότι όλοι οι γκέυ και όλες οι λεσβίες ήταν εύκολο να εντοπιστούν από καλά καθιερωμένες στερεοτυπικές ιδιοτροπίες, επιτηδεύσεις, φορεσιές κτλ. Η τυπική λεσβία, δηλαδή, υποτίθεται πως είναι ανδροπρεπής στην εμφάνισή της και την συμπεριφορά της και ντύνεται με αντρικά ρούχα. Ο τυπικός γκέυ είναι θηλυπρεπής και προσέχει πολύ περισσότερο από τους «κανονικούς» άντρες την εμφάνισή του, γι’ αυτό και περιποιείται τον εαυτό του περισσότερο. Πολλοί θηλυπρεπείς άντρες αλλά όχι όλοι είναι γκέυ, όπως και πολλές λεσβίες είναι ανδροπρεπείς, αλλά όχι όλες. Οι λεσβίες και οι γκέυ εμφανίζουν όπως και οι ετεροφυλόφιλοι διαφορετικούς βαθμούς θηλυπρέπειας και ανδροπρέπειας. Για τον λόγο αυτό οι περισσότεροι γκέυ άντρες και οι περισσότερες λεσβίες περνούν απαρατήρητοι και απαρατήρητες, γιατί δεν έχουν κάποιο χαρακτηριστικό γνώρισμα στην συμπεριφορά ή την εμφάνιση που να ξεχωρίζει από τους ετεροφυλόφιλους και τις ετεροφυλόφιλες. Οι γκέυ άντρες και οι λεσβίες που είναι εύκολα αναγνωρίσιμοι και αναγνωρίσιμες από κάποιο εξωτερικό χαρακτηριστικό αποτελούν ένα μικρό μέρος των γκέυ και των λεσβιών. Αυτό καθιστά εύκολο στους περισσότερους γκέυ και στις περισσότερες λεσβίες να κρύβουν την σεξουαλική τους ταυτότητα.
Επιλέγουν οι γκέυ να είναι γκέυ; Γεννιέσαι έτσι; Το κληρονομείς; Μπορούν οι γονείς σου να σε κάνουν γκέυ; Μπορείς να γίνεις γκέυ ως αποτέλεσμα αποπλάνησης ή στρατολόγησης; Γίνεσαι γκέυ λόγω κακών σεξουαλικών εμπειριών ή σεξουαλικής κακοποίησης;
Όλοι και όλες κάνουμε επιλογές για το πώς θα διάγουμε το βίο μας, αλλά υπάρχουν θεμελιώδεις πλευρές του εαυτού μας για τις οποίες δεν έχουμε επιλογή, όπως για παράδειγμα τα δακτυλικά αποτυπώματα. Με τον ίδιο τρόπο δεν έχουμε επιλογή όσον αφορά τον σεξουαλικό προσανατολισμό είτε είμαστε straight, είτε λεσβίες/γκέυ, είτε αμφισεξουαλικοί/ες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι νομοτελειακά προκαθορισμένος. Κανείς/μιά δεν ξέρει ακριβώς πώς αποδίδονται τα αισθήματα σεξουαλικής έλξης ούτε πόσο νωρίς γίνεται αυτό στη ζωή ενός ανθρώπου. Παρόλα αυτά, η σύγχρονη έρευνα έδειξε ότι υπάρχουν γενετικοί και βιολογικοί παράγοντες που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό, αλλά όχι αποκλειστικά τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Όπως και άλλα γενετικά χαρακτηριστικά που περνάνε από γενιά σε γενιά, ο σεξουαλικός προσανατολισμός κατά ένα μέρος κληροδοτείται μέσω γονιδίων, αλλά κανείς δεν ξέρει σε ποιο βαθμό μπορεί να κληροδοτηθεί ή ποιοι είναι οι μηχανισμοί αυτής της κληρονομικότητας. Οι θεωρίες που αποδίδουν την ομοφυλοφιλία σε καταπιεστικές μητέρες ή παθητικούς πατέρες, σε κακές σεξουαλικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία, σε αποπλάνηση από τρίτους είναι όλες αβάσιμες και λανθασμένες.
Βάσει ερευνών, η πιθανότητα να είναι ένας άνθρωπος γκέυ, αν είναι και ο δίδυμος αδερφός του, είναι 52%. Δεν ισχύει το ίδιο με δύο αδέρφια (που ο/η ένας/μία είναι γκέυ ή λεσβία) από τους ίδιους γονείς (22% πιθανότητα) και ανάμεσα σε δύο υιοθετημένα αδέρφια (11% πιθανότητα). Αυτό δείχνει ότι υπάρχει σίγουρα γενετικός παράγοντας στην ομοφυλοφιλία καθώς τα δίδυμα αδέρφια έχουν το ίδιο DNA, αλλά ότι δεν υπάρχει αποκλειστικά γενετικός παράγοντας. Αν ήταν έτσι, τότε στο 100% των περιπτώσεων τα δίδυμα αδέρφια θα ήταν γκέυ ή λεσβίες, αν ο ένας από τους δύο είναι γκέυ ή λεσβία.
Η Αμερικανική Ένωση Ψυχολόγων λέει τα εξής σχετικά:
«Δεν υπάρχει ομοφωνία ανάμεσα στους επιστήμονες για τους ακριβείς λόγους που ένας άνθρωπος αναπτύσσει ετεροφυλοφιλικό, αμφισεξουαλικό ή ομοφυλοφιλικό σεξουαλικό προσανατολισμό. Αν και πολλές έρευνες έχουν εξετάσει τις πιθανές γενετικές, ορμονικές, αναπτυξιακές, κοινωνικές και πολιτισμικές επιρροές στον σεξουαλικό προσανατολισμό, δεν έχουν προκύψει ευρήματα που να επιτρέπουν στους επιστήμονες να συμπεράνουν ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός καθορίζεται από κάποιον συγκεκριμένο παράγοντα ή παράγοντες. Πολλοί/ές πιστεύουν ότι η φύση και η ανατροφή παίζουν περίπλοκους ρόλους και οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν καθόλου ή ελάχιστη επιλογή για τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους».
Μπορούν οι γκέυ, οι λεσβίες και οι μπάι να επιλέξουν να είναι ετεροφυλόφιλοι/ες αν το θέλουν πραγματικά;
Κατά κάποιον τρόπο ναι, όσον αφορά την συμπεριφορά τους. Και οι ετεροφυλόφιλοι/ες μπορούν να είναι γκέυ ή λεσβίες αν το θελήσουν, όσον αφορά την δική τους συμπεριφορά. Μπορεί να μην τους αρέσει να κάνουν σεξ με άτομα του ίδιου φύλου, αλλά σίγουρα μπορούν να το κάνουν. Η ετεροφυλοφιλική συμπεριφορά, όμως, δεν θα μπορέσει να διώξει τα συναισθήματα έλξης προς το ίδιο φύλο, όπως και η ομοφυλοφιλική συμπεριφορά δεν πρόκειται να διώξει τα συναισθήματα έλξης ενός ετεροφυλόφιλου προς το άλλο φύλο. Φυσικά, αυτά τα συναισθήματα δεν αλλάζουν όποια κι αν είναι η συμπεριφορά ενός ατόμου και δεν φεύγουν ούτε με προσευχή ούτε με προγράμματα «μεταστροφής» που ισχυρίζονται ότι αλλάζουν τους ανθρώπους από γκέυ ή λεσβίες σε ετεροφυλόφιλους/ες. Η προσευχή και τα προγράμματα «μεταστροφής» μπορούν να κάνουν έναν άνθρωπο να καταπιέσει τα συναισθήματα έλξης που έχει προς άτομα του ίδιου ή του άλλου φύλου για ένα διάστημα, αλλά αυτά τα συναισθήματα παραμένουν, περιμένοντας να ξαναβγούν στην επιφάνεια. Η έκφραση αυτών των συναισθημάτων δεν είναι κάτι κακό από την στιγμή που γίνεται σωστός χειρισμός τους από συναινούντες/ούσες ενήλικες και δεν βλάπτουν κανέναν.
Με την ίδια λογική που ένας/μία αριστερόχειρας μπορεί να μάθει να χρησιμοποιεί το δεξί χέρι για όλα τα πράγματα για τα οποία εκείνος/η νιώθει φυσική άνεση με το αριστερό χέρι, έτσι κι ένας γκέυ ή μία λεσβία μπορεί να έχει ετεροφυλοφιλική συμπεριφορά, παρόλο που αυτή η συμπεριφορά δεν είναι φυσική για τον ίδιο ή την ίδια. Πολλοί άνθρωποι με αισθήματα έλξης προς το ίδιο φύλο επιλέγουν συνειδητά να μην εκφράσουν αυτά τα συναισθήματα και να ζήσουν μια ετεροφυλοφιλική ζωή. Είναι ευτυχισμένοι και ευτυχισμένες με αυτήν την επιλογή; Στην συντριπτική πλειοψηφία όχι. Νιώθουν παγιδευμένοι και παγιδευμένες και βρίσκονται σε τρομερό δίλημμα ανάμεσα στην «ψεύτικη» ετεροφυλοφιλική ζωή που έχουν δημιουργήσει και στα πραγματικά τους συναισθήματα για άτομα του ίδιου φύλου. Άνθρωποι που έχουν προχωρήσει πολύ την ετεροφυλοφιλική ζωή τους κάνοντας οικογένεια και παιδιά μέσα σε γάμους με άτομα του άλλου φύλου είναι στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων εξαιρετικά δυστυχισμένα, εμφανίζουν ψυχολογικά προβλήματα και διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, και συνήθως ζουν δύο ζωές την μία κρυφά από την άλλη. Αυτή η υποκρισία συνήθως καταλήγει άσχημα για ολόκληρη την οικογένειά τους.
Για τους/τις μπάι η εμπειρία είναι αρκετά διαφορετική με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν και διαφορετικές προκλήσεις. Αν και η ετεροφυλοφιλική ερωτική συμπεριφορά τους είναι ικανοποιητική, παρόλο που τους/τις εκφράζει η συντροφικότητα και με άτομα του άλλου φύλου και μπορούν να έχουν ειλικρινείς, ευτυχισμένες οικογενειακές σχέσεις, χρειάζεται πολλές φορές να κρύψουν ένα μέρος της ταυτότητάς τους, το ομοερωτικό. Και στην περίπτωση τους πάντως, όσο πιο νωρίς γίνεται η αναγνώριση και αποδοχή συνολικά του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, τόσο πιο ισορροπημένα και υγιή γίνονται τα πράγματα.
Πώς ξέρεις αν είσαι γκέυ, λεσβία ή μπάι; Χρειάζεται να έχεις σεξουαλική εμπειρία;
Βασική προϋπόθεση για να γνωρίζεις τον σεξουαλικό προσανατολισμό σου είναι να αναγνωρίζεις και να δέχεσαι τα συναισθήματα σεξουαλικής έλξης που νιώθεις. Για πολλούς γκέυ, λεσβίες και αμφισεξουαλικούς/ές η μεγαλύτερη πρόκληση είναι το να καταφέρουν να είναι ειλικρινείς με τον εαυτό τους για το τι νιώθουν. Επειδή η κοινωνία μπορεί να είναι ιδιαίτερα απορριπτική και επικριτική προς αυτούς/ές, είναι πολύ δύσκολο για πολλούς γκέυ και πολλές λεσβίες να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν αυτό που μέσα τους ξέρουν ότι είναι αλήθεια, αλλά φοβούνται να παραδεχτούν. Αν μπορέσει να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια είναι πολύ εύκολο για έναν άνθρωπο να ξέρει ποιος είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός του.
Δεν χρειάζεται να έχει κανείς/μιά σεξουαλική εμπειρία για να ξέρει ποιος είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός του/της, επειδή αυτός έχει να κάνει με συναισθήματα σεξουαλικής έλξης και όχι με σεξουαλική εμπειρία. Καθώς μεγαλώνεις, συνειδητοποιείς τα συναισθήματα αυτά και αυτή η συνειδητοποίηση ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό προσανατολισμό δεν απαιτεί σεξουαλική εμπειρία. Αν ανατρέξει κανείς/μιά στην παιδική του/της ηλικία, ενδεχομένως θα καταλάβει ότι ήξερε ποια είναι η έλξη που νιώθει χωρίς να έχει σεξουαλική εμπειρία. Για τις περισσότερες και τους περισσότερους αυτά τα συναισθήματα έχουν κατασταλάξει στην μετεφηβεία. Αυτό δεν σημαίνει ότι η σεξουαλική εμπειρία δεν μπορεί να επιβεβαιώσει αυτό που είναι ήδη γνωστό ή στην πορεία να φέρει στην επιφάνεια επιθυμίες που δεν ήταν συνειδητές.
Είναι η ομοφυλοφιλία κανονική; Είναι αφύσικη;
Είναι αδύνατον να οριστεί τι είναι κανονικό και τι όχι με τρόπο που να είναι κοινά αποδεκτός. Το κανονικό ορίζεται διαφορετικά από κάθε άνθρωπο και σε κάθε κοινωνικό πλαίσιο και έτσι στην σεξουαλική ζωή κάθε άνθρωπος ορίζει ως κανονικό αυτό που αισθάνεται ως επιθυμητό. Για έναν γκέυ άντρα και μία ετεροφυλόφιλη γυναίκα είναι κανονικό να κάνει σεξ με άλλους άντρες, ενώ για έναν ετεροφυλόφιλο ή μία λεσβία αυτό δεν είναι κανονικό. Ακόμα, ο κανόνας της πλειοψηφίας δεν είναι αρκετός για να καθορίσει τι είναι κανονικό, γιατί με αυτήν την λογική οι γαλανομάτηδες και οι αριστερόχειρες δεν θεωρούνται κανονικοί. Σαφώς, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις δεν είναι αρκετές για να καθορίσουν τι είναι κανονικό, καθώς διαφέρουν πολύ από άνθρωπο σε άνθρωπο και από θρησκεία και θρησκεία.
Η ομοφυλοφιλία και η αμφισεξουαλικότητα είναι κάτι το φυσικό. Αυτό μπορούμε να το συμπεράνουμε από τα εκατοντάδες είδη του ζωικού βασιλείου στα οποία η ομοερωτική ή αμφισεξουαλική συμπεριφορά εμφανίζεται σε σταθερά ποσοστά. Και οι τρεις σεξουαλικοί προσανατολισμοί είναι ευρέως διαδεδομένοι στη φύση και ήδη από το 19ο αιώνα είχαν παρατηρηθεί μη ετεροφυλοφιλικές συμπεριφορές σε διάφορα είδη θηλαστικών, ερπετών, πτηνών, εντόμων και ψαριών.
Είναι η ομοφυλοφιλία ψυχολογική διαταραχή ή πνευματική ασθένεια;
Όχι. Οι γκέυ, οι λεσβίες και οι αμφί δεν ήταν ποτέ ψυχικά διαταραγμένοι, ούτε αποτελούσε στην πραγματικότητα ποτέ η ομοφυλοφιλία διαταραχή ή ασθένεια, θεωρούνταν, όμως, ψυχολογικά διαταραγμένοι για περίπου έναν αιώνα. Μέχρι να αφαιρεθεί από τη λίστα ψυχολογικών διαταραχών της Αμερικανικής Ένωσης Ψυχολόγων το 1973 και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 1991 οι γκέυ και οι λεσβίες ζούσαν με αυτό το στίγμα. Σε αυτήν την μεταστροφή συντέλεσε ουσιαστική η δρ. Evelyn Hooker, η οποία με έρευνα που έκανε στα μέσα της δεκαετίας του 1950, συνέκρινε την πιθανότητα εμφάνισης ψυχολογικών προβλημάτων και διαταραχών σε γκέυ άντρες και σε ετεροφυλόφιλους άντρες και συμπέρανε ότι δεν υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές. Τα αποτελέσματα της έρευνάς της δεν ήταν αναμενόμενα και γι’ αυτό επαναλήφθηκαν και από την ίδια και από άλλους/ες επιστήμονες αντίστοιχες έρευνες που κατέληξαν στα ίδια συμπεράσματα.
Σύμφωνα με τις έρευνες οι γκέυ άντρες δεν είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες από τους ετεροφυλόφιλους να εμφανίσουν ψυχολογικές διαταραχές ή άλλα προβλήματα. Αντιθέτως τα ποσοστά ήταν περίπου ίδια. Μέχρι τότε δεν είχαν γίνει έρευνες με τυχαίο δείγμα, αλλά λαμβάνονταν υπόψιν μεμονωμένα case studies (μελέτες περίπτωσης) γκέυ αντρών που απευθύνονταν οι ίδιοι σε ψυχολόγους κυρίως με συμπτώματα κατάθλιψης που οι ίδιοι απέδιδαν στην ομοφυλοφιλία τους. Τα συμπεράσματα από τις μελέτες περίπτωσης ήταν λανθασμένα, επειδή λάμβαναν υπόψιν μόνο ανθρώπους που απευθύνονταν σε ειδικούς ψυχικής υγείας (και άρα είχαν κάποιο ζήτημα που τους απασχολούσε) και όχι τον μεγάλο αριθμό γκέυ αντρών που δεν απευθυνόταν σε αυτούς τους/τις επιστήμονες γιατί δεν ένιωθαν κάτι αντίστοιχο. Επίσης, παρατηρήθηκε ότι η κατάθλιψη που ένιωθαν αυτοί οι άνθρωποι και η θέλησή τους να μην είναι γκέυ δεν οφειλόταν στην ίδια την ομοφυλοφιλία, αλλά στην αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας από τον άμεσο κοινωνικό περίγυρο αυτών των ανθρώπων (συγγενείς, φίλοι/ες, γνωστοί/ες, συνεργάτες/ιδες κτλ) και από την κοινωνία. Έτσι, με το σύνολο των αμερόληπτων ερευνών που προέκυψαν μετά την πρώτη έρευνα της Evelyn Hooker η ομοφυλοφιλία έπαψε να θεωρείται ψυχολογική διαταραχή.
Η Αμερικανική Ένωση Ψυχολόγων απαντάει το εξής στην ερώτηση αυτή:
«Ο λεσβιακός, γκέυ και αμφισεξουαλικός προσανατολισμός δεν αποτελούν διαταραχές. Έρευνες έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει εγγενής σύνδεση ανάμεσα σε αυτούς τους προσανατολισμούς και την ψυχοπαθολογία. Και η ετεροφυλοφιλική συμπεριφορά και η ομοφυλοφιλική συμπεριφορά είναι κανονικές πλευρές της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Και οι δύο έχουν καταγραφεί σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς και σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους. Παρά την επιμονή στερεοτύπων που αναπαριστούν τις λεσβίες, τους γκέυ και τους αμφισεξουαλικούς-ες ως διαταραγμένους, αρκετές δεκαετίες ερευνών και κλινικής εμπειρίας έχουν οδηγήσει όλους τους επικρατέστερους ιατρικούς οργανισμούς και οργανισμούς ψυχικής υγείας … να συμπεράνουν ότι αυτοί οι σεξουαλικοί προσανατολισμοί αντικατοπτρίζουν κανονικές μορφές της ανθρώπινης εμπειρίας. Οι λεσβιακές, γκέυ και αμφισεξουαλικές σχέσεις είναι κανονικές μορφές ανθρώπινης συντροφικότητας. Συνεπώς, αυτοί οι επικρατέστεροι οργανισμοί εδώ και καιρό εγκατέλειψαν κατηγοριοποιήσεις της ομοφυλοφιλίας ως ψυχολογικής διαταραχής».
Μπορεί να θεραπευτεί η ομοφυλοφιλία;
Οι ασθένειες θεραπεύονται. Η ομοφυλοφιλία δεν είναι ασθένεια. Οπότε, δεν μπορεί να θεραπευτεί. Με άλλα λόγια, όσο δεν γίνεται να θεραπευτεί ένας άνθρωπος από τα συναισθήματα έλξης που έχει ως ετεροφυλόφιλος, άλλο τόσο δεν γίνεται να θεραπευτεί ένας γκέυ, μία λεσβία ή ένας/μία αμφί από τα συναισθήματα έλξης προς άτομα του ίδιου φύλου.
Αυτό, όμως, δεν εμπόδισε πολλούς ανθρώπους από το να το προσπαθήσουν χρησιμοποιώντας μεθόδους που θα έβρισκε κανείς σε ταινίες τρόμου, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται το ηλεκτροσόκ, οι εγχειρήσεις στον εγκέφαλο, ενέσεις ορμονών μέχρι και ευνουχισμό. Άλλες μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η θεραπεία αποστροφής, κατά την οποία γκέυ άντρες έβλεπαν φωτογραφίες αντρών την ίδια στιγμή που υψηλής τάσης ηλεκτρικό ρεύμα διαπερνούσε τα γεννητικά τους όργανα ή αναγκάζονταν να κάνουν εμετό. Αυτές οι μέθοδοι χρησιμοποιούνταν κυρίως στην Αμερική και πλέον οι περισσότεροι οργανισμοί που ευαγγελίζονται την αλλαγή του σεξουαλικού προσανατολισμού δεν την χαρακτηρίζουν θεραπεία.
Βέβαια, οι μεγαλύτεροι οργανισμοί υγείας στην Αμερική έχουν επισήμως εκφράσει την ανησυχία τους για αυτές τις «θεραπείες» που στοχεύουν στην αλλαγή του σεξουαλικού προσανατολισμού. Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει επαρκής επιστημονική έρευνα που να δείχνει ότι τέτοιες «θεραπείες» (που συχνά αποκαλούνται διορθωτικές θεραπείες ή θεραπείες μεταστροφής) είναι ασφαλείς ή αποτελεσματικές. Επιπλέον, είναι εμφανές ότι η προώθηση τέτοιων «θεραπειών» ενισχύει τα στερεότυπα και συμβάλλει στο αρνητικό κλίμα εναντίον των λεσβιών, των γκέυ και των αμφισεξουαλικών. Αυτό είναι ιδιαιτέρα πιθανό για λεσβίες, γκέυ, αμφισεξουαλικές/ούς που μεγαλώνουν σε συντηρητικά θρησκευτικά περιβάλλοντα.
Ένας/μία ειδικός ψυχικής υγείας οφείλει να βοηθήσει ένα άτομο που προβληματίζεται για την έλξη που νιώθει προς άτομα του ίδιου φύλου με το να ξεπεράσει τις κοινωνικές προκαταλήψεις εναντίον της ομοφυλοφιλίας, με το να επιλύσει τις εσωτερικές συγκρούσεις που νιώθει αυτό το άτομο και με το να βοηθήσει αυτό το άτομο να ζήσει μια ευτυχισμένη και ικανοποιητική ζωή. Οι οργανισμοί των ειδικών ψυχικής υγείας καλούν τα μέλη τους να σέβονται τον αυτοπροσδιορισμό των πελατών/ισσών τους, να δείχνουν ευαισθησία στην φυλετική καταγωγή, τον πολιτισμό, την εθνικότητα, την ηλικία, το φύλο, την ταυτότητα κοινωνικού φύλου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, τη γλώσσα και την αναπηρία, όταν εργάζονται με αυτούς/ές και να εξαλείψουν κάθε προκατάληψη που σχετίζεται με αυτούς τους παράγοντες.
Είναι πιο πιθανό να κακοποιήσουν παιδιά οι γκέυ;
Όχι. Σύμφωνα με έρευνες το πιο πιθανό είναι να κακοποιήσει ένα παιδί ένας ετεροφυλόφιλος άντρας. Το θύμα του είναι πιο πιθανό να είναι ένα κορίτσι. Στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων το πρόσωπο που κακοποιεί είναι ένα ετεροφυλόφιλο μέλος της οικογένειας, συνήθως ο πατέρας, ο πατριός, ο παππούς ή ο θείος.
Τι σημαίνει ομοφοβία; Τι είναι η εσωτερικευμένη ομοφοβία;
Η ομοφοβία είναι ένα ευρύ φάσμα αρνητικών διαθέσεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών προς την ομοφυλοφιλία και τους ανθρώπους που έχουν ή εικάζεται ότι έχουν αυτόν τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Μπορεί να περιλαμβάνει ή να εκδηλώνεται με αντιπάθεια, προκαταλήψεις, περιφρόνηση, αποστροφή, θυμό ή παράλογο φόβο και παρατηρείται συνήθως με διακρίσεις και βία (λεκτική, σωματική, ψυχολογική). Η ομοφοβία, ή ομοερωτοφοβία όπως αποκαλείται καμιά φορά, είναι ό,τι και ο ρατσισμός για άτομα διαφορετικής φυλετικής καταγωγής ή ο αντισημιτισμός για τους Εβραίους.
Η εσωτερικευμένη ομοφοβία αναφέρεται στα αρνητικά συναισθήματα που έχει ένας άνθρωπος προς τον εαυτό του, επειδή είναι γκέυ, λεσβία ή αμφί. Χρησιμοποιείται για γκέυ, λεσβίες και αμφί που έχουν στάση ή επιδεικνύουν συμπεριφορές άρνησης της ομοφυλοφιλίας και διακρίσεων εναντίον της. Το άτομο που έχει εσωτερικευμένη ομοφοβία δεν μπορεί να συμφιλιώσει τον σεξουαλικό του προσανατολισμό με τις αντιλήψεις της κοινωνίας ή της οικογένειάς που του έχουν επιβληθεί από μικρή ηλικία. Αυτό προκαλεί σοβαρή καταπίεση της ομοφυλοφιλίας και των ερωτικών επιθυμιών που μπορεί να οδηγήσει έναν άνθρωπο σε σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, σε άρνηση και καταδίκη της ομοφυλοφιλίας δημοσίως και σε άρνηση της ισότητας ή της αξιοπρέπειας των λεσβιών και των γκέυ. Αυτοί οι άνθρωποι προσπαθούν να δείχνουν υπέρ το δέον αρρενωποί αν είναι άντρες ή θηλυπρεπείς αν είναι γυναίκες και να ταιριάζουν απόλυτα χωρίς να ξεφεύγουν ούτε λίγο από τα κοινωνικά πρότυπα και ιδανικά για τα φύλα, από φόβο μήπως και προδοθούν.
Τι σημαίνει διεμφυλικός/ή; Τι είναι η διεμφυλικότητα;
Ο όρος «διεμφυλικός» είναι ένας όρος – ομπρέλα που χρησιμοποιείται για τους ανθρώπους των οποίων η ταυτότητα κοινωνικού φύλου ή η έκφραση φύλου διαφέρει από αυτό που προσδοκά ή σχετίζει κανείς με το φύλο που έχουν στη γέννησή τους. Πολλά διεμφυλικά άτομα ζουν είτε εν μέρει είτε εντελώς ως μέλη του άλλου φύλου. Γενικά, οποιοσδήποτε και οποιαδήποτε του/της οποίου/ας η ταυτότητα, η εμφάνιση ή η συμπεριφορά δεν εμπίπτει στους γενικά παραδεκτούς κανόνες για τα φύλα μπορεί να θεωρηθεί διεμφυλικός/ή. Όμως, δεν ταυτίζονται όλοι/ες με αυτόν τον όρο, ακόμα κι αν η εμφάνιση ή η συμπεριφορά τους δεν είναι τυπική του φύλου τους. Ο όρος διεμφυλικός είναι μετάφραση του αμερικανικού όρου transgender και συχνά χρησιμοποιείται η λέξη τρανς αντί γι’ αυτόν.
Τι σημαίνει τρανσφοβία;
Η τρανσφοβία είναι ένα ευρύ φάσμα αρνητικών διαθέσεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών προς την διεμφυλικότητα και τους ανθρώπους που ανήκουν ή εικάζεται ότι ανήκουν στην ομάδα των διεμφυλικών ανθρώπων. Μπορεί να περιλαμβάνει ή να εκδηλώνεται με αντιπάθεια, προκαταλήψεις, περιφρόνηση, αποστροφή, θυμό ή παράλογο φόβο και παρατηρείται συνήθως με διακρίσεις και βία (λεκτική, σωματική, ψυχολογική). Η τρανσφοβία είναι ό,τι και η ομοφοβία για τις λεσβίες και τους γκέυ, ο ρατσισμός για άτομα διαφορετικής φυλετικής καταγωγής ή ο αντισημιτισμός για τους Εβραίους.
Υπήρχαν πάντα λεσβίες, γκέυ και αμφί; Υπάρχουν περισσότεροι τώρα απ’ ότι παλαιότερα;
Αναφορές σε ομοερωτική συμπεριφορά και πρόσωπα γίνεται από τις απαρχές της ανθρώπινης ιστορίας, όπως φαίνεται από ιστορικά κείμενα. Είναι μάλλον απίθανο να υπάρχουν σημαντικά περισσότερα άτομα με ομοερωτική συμπεριφορά σήμερα απ’ ότι παλιότερα. Η διαφορά είναι ότι στη σημερινή εποχή οι λεσβίες, οι γκέυ και οι αμφί είναι πιο απελευθερωμένοι/ες από κάθε άλλη περίοδο και έτσι είναι πιο πιθανό να μην κρύβουν την σεξουαλική τους ταυτότητα, να νιώθουν πιο άνετα όντας ανοιχτοί/ές και να είναι πιο ορατοί/ές. Αυτό δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι έχει αυξηθεί ο αριθμός τους, ενώ ουσιαστικά αυτό που έχει αυξηθεί είναι η απελευθέρωσή τους.
Τι σημαίνει ΛΟΑΤ/ΛΟΑΔ;
Είναι ακρωνύμιο ΛΟΑΤ = Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφί, Τρανς. Προήλθε από την μετάφραση του αγγλικού LGBT = Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender. Πολλές φορές αντί για το Τ χρησιμοποιείται το γράμμα Δ = Διεμφυλικοί/ές.
Τι άλλο είναι χρήσιμο να ξέρω;
Η ανθρώπινη σεξουαλικότητα είναι ιδιαίτερα περίπλοκο ζήτημα και δεν είναι πάντα εύκολο να μπει σε αυστηρά καθορισμένες κατηγορίες που έχουν δημιουργηθεί για να μπει μια τάξη. Έτσι, είναι πιθανό ένας γκέυ ή μία λεσβία να νιώσει κάποια στιγμή έλξη προς άτομο του άλλου φύλου, ή ένας ετεροφυλόφιλος να νιώσει έλξη προς άτομο του ίδιου φύλου. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να μην οδηγήσουν στο σεξ, αλλά μπορούν να μπερδέψουν έναν άνθρωπο, γιατί μπορεί να είναι θετικά συναισθήματα. Με την ίδια λογική μια σεξουαλική εμπειρία με άτομο του ίδιου φύλου δεν σε κάνει γκέυ/λεσβία, ούτε μια σεξουαλική εμπειρία με άτομο του άλλου φύλου δεν σε κάνει ετεροφυλόφιλο/η. Παρά αυτές τις εμπειρίες ο βασικός σεξουαλικός προσανατολισμός ενός ανθρώπου δεν αλλάζει.
Υπάρχει η λανθασμένη πεποίθηση ότι η ομοφυλοφιλία είναι ο τρόπος της φύσης να ελέγχει τον ανθρώπινο πληθυσμό, καθώς από ομοερωτικές σχέσεις δεν μπορούν να προκύψουν παιδιά με φυσικό τρόπο. Ζούμε, όμως, στην εποχή με την μεγαλύτερη απελευθέρωση των γκέυ, των λεσβιών και των αμφί παγκοσμίως, κάτι που σημαίνει ότι όλο και λιγότερο νιώθουν υποχρεωμένοι/ες να κάνουν σχέσεις και παιδιά με άτομα του άλλου φύλου, για να καλυφθούν. Κι όμως το πρόβλημα του υπερπληθυσμού ποτέ δεν ήταν οξύτερο. Άλλωστε, ολοένα και περισσότεροι γκέυ και λεσβίες κάνουν παιδιά με τρόπους που παρέχει η επιστήμη και η νομοθεσία.
Κατά κανόνα οι γκέυ δεν μισούν τις γυναίκες και οι λεσβίες δεν μισούν τους άντρες. Επίσης, οι γκέυ και οι λεσβίες δεν μισούν τους ετεροφυλόφιλους και τις ετεροφυλόφιλες.
Δεν υπάρχουν έρευνες με σαφή αποτελέσματα για το πόσοι γκέυ, λεσβίες και αμφί υπάρχουν. Τι πιθανότερο είναι οι γκέυ, οι λεσβίες και οι αμφί να καταλαμβάνουν περίπου το 4 – 15% του γενικού πληθυσμού.
Αν ένας γονιός σου ή ένας αδερφός ή μια αδερφή είναι γκέυ, λεσβία ή αμφί ίσως να υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να είσαι γκέυ, λεσβία ή αμφί καθαρά και μόνο για γενετικούς λόγους και όχι λόγω επιρροής
